İslam Dini ve Mezhepleri

Islâm dîni, Allah'in, son peygamberi Hz. Muhammed (asm) vasitasiyla bütün insanlara gönderdigi en son ve en mükemmel dindir. Islâm'in gelmesiyle, diger dinlerin hükmü sona ermistir.
Islâm dînini kabul eden kimseye Müslüman denir.
Islâm'in en son ve Allah katinda yegâne mûteber din oldugu, Kur'an-i Kerim'de su sekilde belirtilir:
"Bugün sizin dîninizi sizin için kemâle erdirdim. Sizin üzerinizdeki nîmetimi (lütuflarimi) tamamladim ve size din olarak Islâm'i seçtim (yalniz Islâm'dan razi ve ondan hosnûd oldum)".(el-Mâide, 3).
"Kim Islâm'dan baska bir din ararsa, ondan [seçtigi dîni] kabûl edilmiyecektir ve o, âhirette hüsrâna [büyük zarara] ugrayanlardan [olacak]tir. "Allah katinda yegâne [hak] din Islâmdir."

Sünnî mezhebinin takip ettiği dört büyük fıkıh mezhebi:

* Hanefi mezhebi (Hanefilik)
* Şafii mezhebi (Şafiilik)
* Maliki mezhebi (Malikililik)
* Hanbeli mezhebi (Hanbelilik)

Şia mezhebinin takip ettiği fıkıh mezhepleri:

* Zeydiyye mezhebi (Zeydiyye)
* Caferi fıkhı (Caferiyye)
* İsmailiyye mezhebi

Ayrıca diğer bağımsız fıkıh mezhepleri ve alimleri mevcuttur;

* Zahiri mezhebi (Zahirilik)

Bu mezheplerden Sünni İslam inanışında yaygın olanları: Maliki, Hanefi, Şafii ve Hanbeli mezhepleridir. Bu nedenle bu dört mezhebe zaman zaman dört büyük fıkıh mezhebi denmiştir.


Hanefi mezhebi
Hanefi mezhebi, (Arapça: الحنفية veya المذهب الحنفي) İslam dininin sünni fıkıh mezheplerinden biri. Hanefilerin itikatta (inançta) mezhepleri ise maturidiyedir. İsmini kurucusu Ebû Hanife'den (Numan bin Sabit) (699-767) alır. Türkistan, Afganistan, Türkiye, Hindistan ve Pakistan'da yaygındır. Hanefi mezhebi dört sünni mezhebin nüfus açısından en genişidir. Takipçileri tüm İslam aleminin yaklaşık %45'ini oluşturmaktadır. Diğer üç mezhep Şafii, Maliki ve Hanbeli mezhepleridir.


Şafii mezhebi
Şafii mezhebi (Arapça: المذهب الشافعي) veya Şafiilik, bir İslam dini fıkıh (İslam hukuku) mezhebi.
İmam-ı Şafii'nin (Hicri 150 (M.S. 767), Gazze - Hicri 204 (M.S. 820), Kahire) kendi usulüne göre şer'i delillerden çıkardığı hükümlere ve gösterdiği yola Şafii Mezhebi denir. Ehl-i sünnet itikadında olan müslümanlardan, amellerini yani ibadet ve işlerini, bu mezhebin hükümlerine uyarak yapanlara Şafii denir. Şafiilik olarak da anılır. Şafii mezhebi dört sünni fıkıh mezhebinden birisidir.
Şafii mezhebi Türkiye ve diğer yakın ülkelerde yaygındır ve Sünni bir mezhepdir. Şafii mezhebinin kurucusu İmam-ı şafii, Maliki ve Hanefi mezheplerinin usulleri yayılmaya başladığı ilk zamanlarda yetişti. Bu yüzden İmam-ı şafii mezheplerin yollarını izleme fırsatı buldu. Ve onlardan farklı bir usul takip etti. Fıkhın usulleri ile ilgili ilk eser olan "ER-RİSALE" isimli kitabı yazdı. Zaman içerisinde fakihler onun etrafında toplandılar ve onun geliştirdikleri usullere göre fetva verdiler.
Böylece şafii mezhebi doğdu.


Maliki mezhebi
Maliki mezhebi veya Malikilik (Arapça: المذهب المالكي veya المالكية) bir İslam dini fıkıh (İslam hukuku) mezhebi. Adını kurucusu olan İmam Malik'ten alır.
İmam Malik'in kendi usulüne göre şer'i delillerden çıkardığı hükümlere ve gösterdiği yola Maliki Mezhebi denir. Ehl-i sünnet itikadında olan müslümanlardan, amellerini yani ibadet ve işlerini, bu mezhebin hükümlerine uyarak yapanlara Maliki denir. Malikilik olarak da anılır. Maliki mezhebi, İmam Malik bin Enes'in görüşleri Çerçevesinde ortaya çıkmış fıkhi bir yorumdur.Ehl-i sünnet'e bağlı dört büyük fıkıh mezhebinden birisidir. Maliki mezhebi İmam-ı malik içtihatarına dayanır. Zaman içerisinde İmam-ı Malik'in talebeleri de onun rivayet ettikleri hadisleri ve görüşleri toplayarak benimsemiş ve sistemlemiştir. Onun talebeleri de karşılaştıkları meselelerde onun metoduna uygun şekilde fetva verdiler. Böylece maliki mezhebi ortaya çıktı.Malikilik mezhebi;Fas,Cezayir,Tunus,Sudan gibi bazı Afrika ülkelerinde yayılarak varlığı günümüze kadar devam etmiştir.


Hanbeli mezhebi
Hanbeli mezhebi veya Hanbelilik (Arapça: المذهب الحنابلة), bir İslam dini fıkıh (İslam hukuku) mezhebi. Hanbeli mezhebine bağlı olan kişiye Hanbeli denir.
İmam-ı Hanbeli (Ahmed bin Hanbel)'in kendi usulüne göre şer'i delillerden çıkardığı hükümlere ve gösterdiği yola Hanbeli Mezhebi denir. Ehl-i sünnet itikadında olan müslümanlardan, amellerini yani ibadet ve işlerini, bu mezhebin hükümlerine uyarak yapanlara Hanbeli denir. Hanbelilik olarak da anılır.
Hanbeli mezhebi'nde Kur'an ve Hadis kaynağı önde gelir. Kitap ve sünnet te kesin bilgi yoksa, karşıtı bulunmayan sahabi sözü ile doğrultusunda uygulanır. Karşıtlık varsa, Kur'an ve sünnete en yakını tercih edilir. Daha kuvvetli bir delil yoksa, gönderilmiş haber, kıyas'a tercih edilir. Kıyasa en son başvurulur. Hanbeli mezhebi nakil ve rivayete ağırlık veren bir ekoldür. Günümüzde körfez ülkelerinde ve Suudi Arabistan'da mensupları bulunmaktadır.
Ahmed bin Hanbel, islam devletinin sınırlarının genişlemesi ve artık islami kuralların saf haliyle yeterli olmamasından dolayı gerekli yerlerde aklın kullanımını savunan Mutezililere karşı çıkmıştır. Ahmed bin Hanbel'e göre "Kur'an'da yazılanlar ya da hadisler dışında hiçbir şey yoktur." Her konunun çözümü için gerekli olan şeyler bu ikisinde vardır.Ahmed bin Hanbel'in Halife Me'mun'un adamları tarafından sorguya çekildiğinde yalnız Kur'an'dan ayetler ve hadisler okuyarak cevap verdiği, onlardan anlam çıkarmaları redettiği, kendisine deliller gösterilmek istendiğinde sustuğu, böylece bunu dini itikad bakımından bir "bid'at" telakki ederek karşı koyduğu bilinmektedir.
İmam Hanbel'in ölümünden sonra ağırlığı azalan mezhep, Abdülkadir Geylani'nin bu mezhepte ibadet yapmasıyla tekrar canlanmıştır